به گزارش کردپرس، روابط حکومت اقلیم کردستان عراق  دولت فدرال بغداد بار دیگر وارد مرحله‌ای از تنش و اصطکاک شده است. پس از چند ماه آرامش نسبی که طی آن بغداد به‌طور منظم سهم بودجه اقلیم را پرداخت می‌کرد و حملات پهپادی کاهش یافته بود، اکنون دوباره فشارهای دوگانه – اقتصادی و امنیتی – علیه اربیل افزایش یافته است. این فشارها در پی امضای قراردادهای توسعه گاز میان اقلیم و شرکت‌های آمریکایی HKN Energy و Western Zagros و به‌ویژه پس از تصمیم بغداد در ژوئن ۲۰۲۵ برای قطع بودجه اقلیم شدت گرفت.

 تاکتیک‌های فشار بغداد

الف) فشار اقتصادی:

دولت عراق از ماه می تا پایان ژوئیه، پرداخت حقوق، مستمری‌ها و مزایای اجتماعی را به حدود ۱.۲ میلیون نفر از ساکنان اقلیم – نزدیک به یک‌پنجم جمعیت منطقه – متوقف کرد. وزارت دارایی عراق این اقدام را به «مصرف بیش از سهم.بودجه» توسط اقلیم نسبت داد.

در مقابل، مقامات اقلیم اعلام کردند بغداد تنها حدود یک‌سوم از سهم توافقی ۱۰ میلیارد دلاری را پرداخت کرده است.

برخی نمایندگان کرد در پارلمان عراق، این رویکرد را «سیاست گرسنگی دادن» به مردم اقلیم خواندند.

نهایتاً بغداد در ۲۴ ژوئیه، پس از تماس مستقیم مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا با محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق پرداخت‌ها را از سر گرفت؛ با این حال، حقوق ماه ژوئن تا نیمه اوت همچنان پرداخت نشده بود.

ب) فشار امنیتی:

گروه‌هایی در عراق دست‌کم ۲۲ حمله پهپادی در ماه ژوئیه علیه اقلیم انجام دادند.

اهداف این حملات، زیرساخت‌های حیاتی انرژی بود که سرمایه‌گذاری خارجی و ثبات اقتصادی منطقه را تهدید می‌کند.

وزارت داخله اقلیم، این حملات را به گروه‌های وابسته به حشد شعبی نسبت داد، اما این گروه‌ها ضمن رد اتهام، گاه اظهاراتی درباره دست داشتن طرف‌هایی در داخل اقلیم مطرح کردند.

کاهش تولید نفت اقلیم از حدود ۳۰۰ هزار بشکه در روز به ۸۰ هزار بشکه (و سپس بازیابی نسبی به ۱۳۰ هزار بشکه) از نتایج مستقیم این حملات بود.

 توافق جدید نفتی و تردیدها

طبق توافق تازه در ۱۳ اوت، اقلیم باید ۲۳۰ هزار بشکه از تولید خود را به بغداد تحویل دهد که معادل ۶۰ تا ۷۵ درصد کل تولید فعلی است.

اقلیم کردستان مجاز خواهد بود ۵۰ هزار بشکه را برای مصرف داخلی حفظ کند و باقی را به‌تدریج تحویل دهد.

به دلیل کاهش ظرفیت تولید، احتمال ناتوانی اقلیم در تحقق کامل سهم تعیین‌شده وجود دارد.

 پیوند احتمالی فشار اقتصادی و امنیتی

هم‌زمانی قطع بودجه و حملات پهپادی علیه زیرساخت‌های انرژی، این گمانه را تقویت کرده که منافع بغداد و گروه‌ها برای تضیف موضع اقلیم در مذاکرات، هم‌پوشانی دارد.

اما عدم واکنش جدی مقامات بغداد به حملات و بهره‌برداری استراتژیک دولت از تضعیف اقلیم، حاکی از وجود یک فضای «تساهل و تسامح» نسبت به این فشارهاست.

 تغییر رویکرد آمریکا

آمریکا که سال‌ها رویکردی محتاطانه و غیرمواجهه‌ای در قبال اختلافات بغداد–اربیل داشت، اکنون موضع فعال‌تری اتخاذ کرده است.

مارکو روبیو در گفت‌وگوی تلفنی با السودانی، نگرانی خود را نسبت به حملات پهپادی علیه تأسیسات انرژی اقلیم ابراز کرد و بر ضرورت پیگرد عاملان و جلوگیری از تکرار آن‌ها تأکید نمود. وی همچنین خواستار پرداخت منظم حقوق کارکنان اقلیم شد. با این حال، یک حمله پهپادی دیگر در ۳۰ ژوئیه نشان داد که گروه‌های تهاجمی به این هشدارها بی‌اعتنا هستند.

 پیامدها برای عراق و آمریکا

برای عراق: تداوم این روند می‌تواند ساختار فدرالی مندرج در قانون اساسی را تضعیف و زمینه‌ساز تمرکز قدرت در بغداد شود.

برای آمریکا

حفاظت از سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی و تجاری در اقلیم

جلوگیری از رشد اقتدارگرایی متمرکز در عراق و حفظ موازنه قدرت

استفاده از نفوذ اقتصادی و دیپلماتیک برای حفظ فدرالیسم بدون رویارویی علنی با بغداد

تحولات اخیر، فرصتی برای سیاست‌گذاران آمریکایی فراهم کرده تا در عین مدیریت روابط با بغداد، از منافع استراتژیک خود در اقلیم کردستان حمایت کنند. حمایت از توسعه بخش انرژی اقلیم با مشارکت شرکت‌های غربی می‌تواند استقلال انرژی عراق را تقویت کند. رویکردی که بر پایه تقویت اصول قانون اساسی و فدرالیسم باشد، می‌تواند همزمان به نفع اربیل، بغداد و منافع بلندمدت آمریکا در منطقه عمل کند.

موسسه مطالعات خلیج فارس