به گزارش کردپرس، نشریه گلوبال وویس در مطلبی به مناسبت بررسی موانع گسترش زبان کردی در دنیای دیجیتال و برخی اقدامات انفرادی و نه نهادی برای رفع موانع نوشت: زبان کردی با وجود داشتن میلیون‌ها گویشور در خاورمیانه، همچنان با محدودیت‌های تاریخی، کمبود منابع دیجیتال و چالش‌های فناورانه روبه‌روست. محمد سردار، فعال کرد و از بنیان‌گذاران گروه کاربری ویکی‌مدین‌های کردی، در گفت‌وگویی با گلوبال وویس، از تلاش‌های خود برای گسترش محتوای کردی در فضای آنلاین و چشم‌انداز آینده این زبان سخن گفته است.

تلاش‌ها برای در دسترس قرار دادن محتوای دیجیتال به زبان کردی همواره به دلیل نبود یک استاندارد نوشتاری واحد و پذیرفته‌شده عمومی با مشکل مواجه بوده است. برخی گونه‌های کردی مانند سورانی با الفبای سورانی (مبتنی بر خط عربی) نوشته می‌شوند، در حالی که گونه کرمانجی با الفبای (مبتنی بر خط لاتین) نگارش می‌شود.

این تفاوت موجب شده است که ایجاد و یافتن اطلاعات آنلاین برای کاربران زبان کردی با دشواری همراه باشد. یکی از راه‌حل‌هایی که جامعه فعال در پروژه‌هایی مانند ویکی‌پدیای کردی برای پذیرش این تفاوت‌ها در نظر گرفته، تقسیم وب‌سایت اصلی کردی به دو بخش مجزا بوده است؛ اکنون دو ویکی‌پدیا وجود دارد: یکی ویژه گویش سورانی و دیگری ویژه گویش کرمانجی، که هر یک با الفبای مربوط به خود مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اکنون اما فعالان دیجیتال کرد تلاش می‌کنند این زبان را به فضای مجازی و فناوری‌های نوین بیاورند تا میراث زبانی و فرهنگی خود را در برابر فراموشی حفظ کنند.

 یکی از چهره‌های شاخص این جریان، محمد سردار، فعال کرد و از بنیان‌گذاران گروه کاربری ویکی‌مدین‌های کردی است که در گفت‌وگویی با گلوبال وویس از تجربه‌های خود سخن گفته است.

جایگاه زبان کردی؛ شکاف میان آفلاین و آنلاین

زبان کردی اگرچه در زندگی روزمره مردم و در رسانه‌های محلی حضوری پررنگ دارد، اما در حوزه آموزش و نهادهای رسمی جایگاهی یکسانی در همه کشورها ندارد.

• در اقلیم کردستان زبان کردی زبان اصلی آموزش است و حمایت دولتی دریافت می‌کند.
• در بخش‌هایی از سوریه نیز تدریس کردی آغاز شده است.
• در ایران و ترکیه، زبان کردی اگرچه همچنان جایگاهی رسمی ندارد اما در برخی دانشگاهها تدریس می شود.

در فضای آنلاین، زبان کردی به‌عنوان یک «زبان کم‌منبع» شناخته می‌شود. اگرچه ویکی‌پدیای کردی و پروژه‌های مشابه محتوای در حال رشدی تولید می‌کنند، اما بسیاری از فناوری‌های اصلی – از موتورهای جست‌وجو گرفته تا ابزارهای هوش مصنوعی – هنوز از این زبان پشتیبانی به خوبی نمی‌کنند.

انگیزه‌های یک کنشگر دیجیتال

محمد سردار می‌گوید علاقه او به زبان کردی از کودکی و با خواندن روزنامه‌ها و کتاب‌های کردی شکل گرفته است. اما با ورود به اینترنت، با شکافی بزرگ روبه‌رو شد: نبود محتوای کافی برای میلیون‌ها نفری که تنها زبان کردی می‌دانند.

او می گوید: «وقتی اطلاعات به زبان کردی موجود نباشد، بسیاری از مردم از دسترسی به آن محروم می‌شوند. همین کمبود باعث شد احساس مسئولیت کنم و در گسترش محتوای زبان کردی مشارکت داشته باشم.»

او علاوه بر فعالیت در ویکی‌پدیا، در تولید پادکست Chawg نیز نقش دارد؛ نخستین پادکست سورانی‌زبان که بر فناوری‌های متن‌باز و فرهنگ دیجیتال تمرکز دارد.

چالش‌های پیشِ‌روی زبان کردی در فضای دیجیتال

محمد سردار مهم‌ترین مانع را مشکلات اقتصادی می‌داند. بسیاری از کردها به دلیل فشارهای اقتصادی توان فعالیت داوطلبانه و بدون دستمزد در پروژه‌هایی مانند ویکی‌پدیا را ندارند.

همچنین، کمبود نیروی متخصص در تولید محتوای دیجیتال و فناوری زبانی کردی وضعیت را دشوارتر کرده است.

افزون بر این، تعدد گویش‌ها و الفباها یکی از موانع جدی است. کردی سورانی با خط عربی و کردی کرمانجی با الفبای لاتین نوشته می‌شوند. بنابراین برای دسترسی برابر همه کاربران، لازم است محتوای دیجیتال به هر دو شیوه تولید شود؛ امری که دو برابر زمان و انرژی می‌طلبد.

جذب نسل جوان؛ آینده زبان کردی

از نگاه محمد سردار، آینده زبان کردی به مشارکت نسل جوان گره خورده است. او پیشنهاد می‌دهد:

• دانشگاه‌ها و سازمان‌های فرهنگی پروژه‌هایی برای تولید محتوای کردی در علوم، فناوری و موضوعات روزمره طراحی کنند.
• آثار فرهنگی جذاب برای جوانان – از موسیقی و فیلم گرفته تا کتاب و سرگرمی – به زبان کردی تولید شود.
• جشنواره‌ها و برنامه‌های سالانه با محوریت رقابت، کارگاه آموزشی و اعطای جوایز برای تولید محتوای کردی برگزار شود تا جوانان با انگیزه بیشتری در این عرصه حضور یابند.

زبان کردی در جست‌وجوی آینده دیجیتال

با وجود محدودیت‌های تاریخی و موانع اقتصادی و فناورانه، فعالانی همچون محمد سردار نشان می‌دهند که زبان کردی می‌تواند جایگاه خود را در جهان دیجیتال بیابد. گسترش محتوای آزاد، حفظ میراث مکتوب و ایجاد رسانه‌های نوین، به کردها این فرصت را می‌دهد که با تکیه بر زبان مادری خود، حضوری پررنگ‌تر در دنیای فناوری و فرهنگ دیجیتال در جهان امروز داشته باشند.