به گزارش کردپرس، در بحبوحه جنگ فراگیر میان ایران و اسرائیل، ترکیه به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی منطقه‌ای، در موقعیتی پیچیده و چندوجهی میان بحران‌های ژئوپلیتیکی، فشارهای اقتصادی و چالش‌های امنیتی داخلی قرار گرفته است. دولتمردان آنکارا که در سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند تصویری عمل‌گرایانه و مصالحه‌جویانه از سیاست خارجی ترکیه ترسیم کنند، اکنون با مجموعه‌ای از بحران‌های هم‌زمان مواجه‌اند که می‌تواند نه‌تنها معادلات داخلی، بلکه جایگاه منطقه‌ای دولت رجب طیب اردوغان را نیز به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد. گونول تول، پژوهشگر ارشد اندیشکده خاورمیانه (MEI)، در تحلیل پیش‌رو، ابعاد گوناگون این بحران را از ابعاد مختلف فشار فزاینده ناشی از بحران انرژی و نوسانات اقتصادی، تا تهدید احیای افراط‌گرایی کردی و دشواری‌های تازه در عرصه سیاست خارجی، آن‌هم در آستانه انتخابات سرنوشت‌ساز سال ۲۰۲۸ واکاوی می‌کند.

همزمان با تشدید درگیری میان ایران و اسرائیل، دولت ترکیه تلاش می کند میان ملاحظات ژئوپلیتیکی، منافع اقتصادی و ضرورت‌های امنیت داخلی توازن برقرار کند؛ تلاشی که اکنون با چالش‌های جدی روبه‌رو شده است. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، تنها در عرض ۴۸ ساعت سه بار با همتای آمریکایی خود، دونالد ترامپ، تماس گرفت و خواستار توقف فوری درگیری‌ها شد که نشانه‌ای از نگرانی فزاینده آنکارا نسبت به پیامدهای این جنگ تمام‌عیار بر سیاست‌ها و برنامه‌های داخلی‌اش است.

بحران اقتصادی در سایه شعله‌های جنگ

جنگ ایران و اسرائیل مستقیماً چشم‌انداز اقتصادی ترکیه را هدف گرفته است. افزایش قیمت جهانی نفت فشار مضاعفی بر اقتصاد ترکیه وارد کرده؛ اقتصادی که پیش از این نیز شکننده و متأثر از تورم بالا و کسری حساب جاری بود. ترکیه بیشتر نفت و گاز خود را وارد می‌کند و حتی قیمت‌های فعلی — هرچند کمی تعدیل‌شده — برای بر هم زدن برنامه‌های تثبیت مالی آنکارا کافی هستند.

با بالا گرفتن تهدیدها نسبت به امنیت خطوط انرژی، خطر اختلال در تأمین انرژی نیز افزایش یافته است.این بحران در زمانی حساس رخ می‌دهد: بانک مرکزی ترکیه برای مهار تورم نرخ بهره را بالا برده، اما هم‌زمان از سوی بخش خصوصی برای کاهش آن تحت فشار است. افزایش قیمت انرژی و بی‌ثباتی سرمایه‌گذاران، احتمال عقب‌نشینی زودهنگام از سیاست‌های پولی را به معضلی پرهزینه بدل کرده است.

نگرانی‌های امنیتی

در کنار فشارهای اقتصادی، جنگ کنونی تهدیدهایی امنیتی نیز برای ترکیه به‌همراه دارد.

ترکیه، که اخیراً روند گفت‌وگو با پ.ک.ک را از سر گرفته و به توافقی برای خلع سلاح این گروه دست یافته است، نگران است که تداوم جنگ در منطقه به فعال‌سازی دوباره شاخه‌های مسلح در مناطق مرزی منجر شود که می‌تواند طرح‌های داخلی صلح اردوغان را متزلزل سازد.

بازگشت بی‌ثباتی به سیاست خارجی ترکیه

در سال‌های اخیر، ترکیه تلاش کرده بود سیاست خارجی خود را از تقابل به سوی مصالحه سوق دهد. این کشور، که پس از تحولات بهار عربی در روابطش با کشورهای عربی، اسرائیل و حتی آمریکا دچار تنش شده بود، سیاست «تنش صفر» را با رویکردی عمل‌گرایانه احیا کرد. اکنون تهاجم اسرائیل به ایران می‌تواند این بازسازی روابط را به بن‌بست بکشاند.

یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های ترکیه، پایگاه راداری کوره‌جیک در شرق کشور است که به‌عنوان بخشی از سامانه هشدار زودهنگام ناتو فعال است. اگرچه دولت ترکیه تأکید دارد که داده‌های این پایگاه فقط در چارچوب ناتو به اشتراک گذاشته می‌شود، اما برخی نهادهای داخلی و خارجی آن را عامل حمایت غیرمستقیم از اسرائیل می‌دانند.

افق مبهم در آستانه انتخابات ۲۰۲۸

اردوغان که تلاش می‌کند با استفاده از سیاست خارجی و کنترل بحران‌های داخلی موقعیت سیاسی خود را تقویت کند، با چالشی بزرگ روبه‌روست. آنکارا امیدوار بود از طریق میانجی‌گری، نقش سازنده‌ای ایفا کند، اما هیچ‌یک از طرفین جنگ، ترکیه را به‌عنوان بازیگری بی‌طرف و قابل‌اعتماد تلقی نمی‌کنند.

در این میان، تنها امید اردوغان به نقش‌آفرینی آمریکا، و شخص دونالد ترامپ است. اما مواضع متناقض و رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی رئیس‌جمهور آمریکا، آینده دیپلماسی را نیز در ابهام فرو برده است.

*گونول تول پژوهشگر ارشد اندیشکده خاورمیانه (MEI) و نویسنده کتاب «جنگ اردوغان: نبرد یک مرد قدرتمند در خانه و در سوریه» است.