به گزارش کردپرس، در ادامه تحولات پرشتاب در روابط انرژی میان ترکیه و عراق، آنکارا به‌طور رسمی اعلام کرده که قصد تمدید توافق‌نامه انتقال نفت از اقلیم کردستان عراق به بندر جیهان را پس از انقضای آن در سال آینده ندارد؛ اقدامی که هم‌زمان با ارائه پیشنهادی تازه برای همکاری‌های گسترده‌تر انرژی با بغداد صورت گرفته و پیامدهای ژئوپلیتیکی و اقتصادی قابل‌توجهی در پی خواهد داشت.

دلایل لغو توافق قبلی

توافق اولیه میان دو کشور که در سال ۱۹۷۳ منعقد شده بود، امکان انتقال روزانه تا ۱.۶ میلیون بشکه نفت از طریق خط لوله کرکوک-جیهان را فراهم می‌کرد. با این حال، این خط لوله از دو سال پیش و به دنبال صدور حکم داوری اتاق بازرگانی بین‌المللی در مناقشه‌ای حقوقی میان بغداد و آنکارا، عملاً تعطیل شده است. دادگاه بین‌المللی رأی به نفع دولت عراق صادر کرد و ترکیه را متهم کرد که بدون رضایت بغداد اجازه صادرات نفت اقلیم کردستان از طریق جیهان را داده است.

هرچند ترکیه ابتدا اعلام کرد به حکم دادگاه پایبند خواهد بود، اما وزارت انرژی ترکیه بعدا مدعی شد دادگاه همچنین عراق را نیز ملزم به پرداخت خسارت به ترکیه کرده است، که نشان‌دهنده پیچیدگی حقوقی و سیاسی موضوع است.

پیشنهاد جدید ترکیه

در حالی که بحران انرژی و عدم اطمینان در بازارهای نفتی منطقه افزایش یافته، ترکیه پیشنهاد یک چارچوب جدید همکاری در حوزه‌های نفت، گاز و برق را به بغداد ارائه کرده است. به گفته یکی از مقامات وزارت نفت عراق، پیش‌نویس این توافق جدید در دست بررسی و مذاکره قرار دارد و هدف آن دستیابی به فرمولی است که منافع دو کشور را تأمین کند.

این تغییر موضع ترکیه را می‌توان تلاش برای بازتعریف روابط انرژی با عراق در قالبی رسمی‌تر و جامع‌تر تلقی کرد، که هم پرونده حقوقی گذشته را کنار بگذارد و هم زمینه را برای بهره‌برداری از زیرساخت‌های انرژی در آینده فراهم آورد.

تحولات موازی در اقلیم کردستان

در همین حال، تولید نفت در اقلیم کردستان نیز با اختلالات فزاینده‌ای مواجه شده است. حملات پهپادی که گمان می‌رود از سوی گروه‌های داخل عراق انجام شده باشد، باعث کاهش تولید روزانه حدود ۲۰۰ هزار بشکه نفت شده‌اند. این حملات نه‌تنها زیرساخت‌های انرژی اقلیم را هدف گرفته، بلکه عملاً توان این منطقه را برای ایفای نقش مستقل در بازارهای صادراتی تضعیف کرده‌اند.

تصمیم ترکیه برای عدم تمدید توافق نفتی با عراق، اگرچه ظاهراً به‌منزله قطع همکاری تلقی می‌شود، اما در عمل نشانه‌ای از بازتعریف چارچوب مشارکت دوجانبه در بخش انرژی است. ترکیه به‌دنبال تثبیت جایگاه خود به‌عنوان بازیگری کلیدی در ترانزیت انرژی منطقه است و عراق نیز در تلاش برای کنترل کامل بر صادرات نفتی خود، به‌ویژه در برابر اقدامات مستقل اقلیم کردستان است.
آینده این مذاکرات، نقشی تعیین‌کننده در مسیرهای صادرات انرژی عراق، مناسبات آن با همسایگان و همچنین چشم‌انداز امنیتی اقلیم کردستان خواهد داشت.

اویل پرایس