کرد پرس - منشور ملل متحد در ماده ۳۹، نقض صلح و انجام عمل تجاوز را مستوجب شناسایی و اعلام رسمی از سوی شورای امنیت دانسته و در ادامه، اقدامات مقابله ای از جمله اعمال تحریم و در صورت لزوم، توسل به زور را طبق فصل هفتم منشور پیش بینی کرده و با این حال، ساختار فعلی شورای امنیت، به ویژه بهره گیری مکرر از حق وتوی ایالات متحده، مانع از اجرای وظایف بنیادین این نهاد در قبال رژیم صهیونیستی شده است.

رفتارهای اخیر اسرائیل نه تنها نقض صریح اصل منع توسل به زور در بند ۴ ماده ۲ منشور است، بلکه با زیر پا گذاشتن قواعد آمره حقوق بین الملل، مصداق روشن جنایت تجاوز به شمار می آید؛ هرگونه توجیه از جمله «دفاع پیش دستانه»، در چارچوب حقوق بین الملل معاصر فاقد مبنا بوده و نمی تواند تجاوز به تمامیت ارضی ایران را مشروع جلوه دهد.

تنها دو استثنا در منع استفاده از زور پذیرفته شده اند: دفاع مشروع در پاسخ به حمله مسلحانه (ماده ۵۱ منشور) و اقدام جمعی با مجوز شورای امنیت؛ اقدامات اخیر اسرائیل در هیچ یک از این چارچوب ها نمی گنجد.

علاوه بر این، هدف قرار دادن تأسیسات غیرنظامی، از جمله بیمارستان ها و زیرساخت های حیاتی مانند مراکز آبرسانی، نقض فاحش اصول حقوق بین الملل بشردوستانه است و کنوانسیون های چهارگانه ژنو به روشنی بر ممنوعیت حمله به مراکز دارای تلفات بالقوه انسانی تأکید دارند.

سابقه فجایع زیست محیطی مانند حادثه چرنوبیل نشان می دهد که پیامدهای حمله به تأسیسات حساس می تواند نسلی و فرامرزی باشد، از این منظر، حمله به مراکز هسته ای نه تنها تجاوز به حاکمیت ملی یک کشور، بلکه تهدیدی برای صلح و امنیت منطقه ای و جهانی است.

در برابر این تجاوزات، حق دفاع مشروع برای ایران محفوظ بوده و بر اساس ماده ۵۱ منشور، جمهوری اسلامی ایران مجاز است در چارچوب قواعد بین الملل به اقدامات متقابل مشروع دست بزند و این حق شامل پاسخ به تجاوز نظامی، هدف قرار دادن مراکز نظامی مهاجم و مقابله با تهدیدات مستمر نیز می شود.

ادامه انفعال جامعه جهانی، به ویژه شورای امنیت، در قبال اقدامات فزاینده رژیم اسرائیل، نه تنها مشروعیت این نهاد را زیر سؤال می برد بلکه زمینه ساز بی ثباتی در نظم حقوقی بین الملل خواهد شد.

بازنگری در سازوکارهای تصمیم گیری سازمان ملل و کاهش وابستگی به حق وتو برای رسیدگی به نقض های جدی صلح و امنیت بین المللی، ضرورتی اجتناب ناپذیر است.

*دکتر شاهو جعفری - استاد حقوق بین الملل دانشگاه کردستان